M.B.W. van der Werff / R.E. van der Noordaa

Conclusie van de Raad voor de Journalistiek
inzake de klacht van

M.B.W. van der Werff

tegen

R.E. van der Noordaa

De heer M.B.W. van der Werff te Eindhoven (klager) heeft op 29 november 2019 een klacht ingediend tegen de heer R.E. van der Noordaa. Bij de beoordeling van de klacht is verder correspondentie betrokken van Van der Noordaa van 10 januari 2020.

De klacht is behandeld op de zitting van de Raad van 24 januari 2020 in aanwezigheid van klager, die werd vergezeld door de heer prof. K. van der Pijl, en Van der Noordaa.

DE FEITEN

Op 27 oktober 2019 is via het Twitteraccount @NiemandsKnegt het volgende bericht verspreid:
“Omdat niet één politicus en niet één journalist in actie is gekomen om @MaxvanderWerff van ‘Peacemaker List’ (lijst website Myrotvorets, bijgehouden door geheime dienst Oekraïne, de SBU. In 2015 werden twee van de mensen op die lijst vermoord) moet hij het zelf doen…”

Vervolgens heeft Van der Noordaa diezelfde dag het volgende Twitterbericht verspreid:
“Als antwoord op @NiemandsKnegt en @MaxvanderWerff
Terecht dat hij op die lijst staat. Max werkt met DNR terroristen. Verbaast me dat het zo lang duurde.”

In zijn Twitterprofiel meldt Van der Noordaa het volgende:
“Investigative journalist, engineer, consultant, photographer. Analist at @trollrensics”

Klager maakt bezwaar tegen het Twitterbericht van Van der Noordaa.

DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN

Klager stelt – samengevat – het volgende. De ernstige beschuldiging dat hij met terroristen samen zou werken is aantoonbaar onjuist. De lijst waaraan Van der Noordaa refereert betreft een lijst van de website Myrotvorets (vertaald: Vredesstichter), die wordt bijgehouden door de Oekraïense veiligheidsdienst SBU. Hij is op die lijst geplaatst na productie van de documentaire “MH17 – Call for Justice”. Volgens die lijst zou hij een misdadiger zijn, als volgt omschreven: “Max van der Werff committed deliberate acts against the national security of Ukraine, peace, human security and the international law and order, as well as other offenses.” De Nederlandse Vereniging van Journalisten heeft verklaard dat zij deze lijst – waarop journalisten met naam en toenaam worden vermeld en die hen in gevaar brengt – ten strengste afkeurt. Het is een ernstige zaak, want er zijn mensen geliquideerd na op deze lijst te zijn geplaatst.
Volgens klager heeft Van der Noordaa hem in gevaar gebracht door hem te criminaliseren met een valse beschuldiging. Hij heeft Van der Noordaa daarop attent gemaakt en hem verzocht de valse beschuldiging in te trekken. In plaats daarvan heeft Van der Noordaa er nog een schep bovenop gedaan door te stellen dat klager “net zo erg, of erger [is] dan degene die op die knop in de Buk drukte”, dus dat hij een verwerpelijker figuur is dan een 298-voudige moordenaar.
Op de zitting legt klager nog uit dat hij een onafhankelijk onderzoeker is en dat hij niet wordt betaald door bijvoorbeeld het Kremlin of een bepaald land. Hij heeft bij een eerder onderzoek ervaren dat officiële versies niet altijd juist zijn en hij gaat naar locaties toe om uit te zoeken wat hij niet op internet kan vinden. De Volksrepubliek Donetsk (DNR) wordt door de meerderheid niet als terroristisch beschouwd. Het is bezet gebied en een accreditatie om daar naartoe te komen wordt al als een vorm van samenwerking gezien en is reden om op de lijst van Myrotvorets geplaatst te worden. Klager heeft zijn visie op de kwestie nog uitgebreid toegelicht.

Van der Noordaa stelt daar – eveneens samengevat – het volgende tegenover. Zoals hij in een Twitterbericht heeft laten weten keurt hij Myrotvorets sterk af, maar hij snapt heel goed dat de makers van de website klager op de lijst hebben gezet. De website geeft informatie over personen die de terroristische organisaties DNR (Donetsk separatisten) en LNR (Lugansk separatisten) steunen of daarvoor werken. Klager heeft op 30 oktober 2019 openlijk op Twitter gezet dat hij voor DNR werkt: “Over samenwerking met DONI/DNR heb ik deze verklaring afgegeven: [link] Samenwerking verliep uitermate moeizaam en mijn vragen over MH17- relevante onderwerpen zijn nooit beantwoord.”
Verder voert Van der Noordaa aan dat het vliegtuig met vluchtnummer MH17 werd neergehaald door de 53e brigade uit Koersk (Rusland), maar de hele operatie bestond ook uit mensen van DNR. Klager werkt dus voor een organisatie die (mede) verantwoordelijk is voor het neerhalen van MH17. De e-mailbox van DNR is ooit gehackt en de e-mails van klager die daarin zitten zijn behoorlijk extreem. DNR is door de regering van Oekraïne als terroristische organisatie bestempeld en daarom mag hij berichten dat DNR terroristisch is, ook als andere EU-landen DNR niet op een terroristische lijst hebben gezet. Overigens worden de leden van DNR als terroristen veroordeeld, ook elders in Europa.
Van der Noordaa merkt op dat het om complexe materie gaat en hij heeft uitvoerig de achtergronden van de kwestie uiteengezet, onder verwijzing naar diverse bronnen. Hij staat volledig achter het indrukwekkende werk van de Onderzoeksraad voor Veiligheid en het Joint Investigation Team (JIT), die de oorzaak van de ramp met de MH17 hebben onderzocht. Hij heeft in de afgelopen vijf jaar geen enkele indicatie of bewijs gezien dat deze onderzoeken niet zouden kloppen.
Ten slotte merkt Van der Noordaa op dat hij extreem secuur is in zijn werk, dat hij onder meer verricht voor de Volkskrant, De Groene Amsterdammer en Bellingcat. Hij heeft langdurig onderzoek verricht naar MH17.

BEOORDELING VAN DE KLACHT

De Raad overweegt allereerst dat Van der Noordaa moet worden geacht te hebben gehandeld in zijn hoedanigheid van journalist en niet als een willekeurige particulier. Daarbij neemt de Raad in aanmerking dat Van der Noordaa in zijn Twitterprofiel vermeldt dat hij journalist is. Bovendien blijkt uit wat hij heeft aangevoerd, dat hij de uitlating over klager vanuit zijn journalistieke expertise heeft gedaan.
Het verspreiden van het Twitterbericht moet daarom worden beschouwd als een handelen van Van der Noordaa in de uitoefening van zijn beroep en derhalve als ‘journalistieke gedraging’ als bedoeld in artikel 4 van de Statuten van de Stichting Raad voor de Journalistiek. De Raad acht zich daarom bevoegd over de klacht te oordelen.

Verder overweegt de Raad dat de inleiding van zijn Leidraad de volgende passage bevat:
“De Leidraad heeft als uitgangspunt dat iedereen die zich met journalistiek bezighoudt, verantwoordelijkheid dient te nemen voor de informatie die zij of hij verspreidt en de manier waarop zij of hij opereert.
Het is daarbij niet van belang in welk medium of op welk platform dit gebeurt. (…) De journalistieke principes en uitgangspunten hebben in ieder medium en op ieder platform zeggings- en geldingskracht.”

In zijn Twitterbericht heeft Van der Noordaa als feit gepresenteerd dat klager werkt met DNR terroristen. Deze vergaande beschuldiging is verder niet onderbouwd of genuanceerd. Aldus zijn algemene normen uit de Leidraad ten aanzien van het publiceren van ernstige beschuldigingen geschonden en is het verspreiden van dit bericht derhalve journalistiek onzorgvuldig.

Relevant punt uit de Leidraad van de Raad: A.
Relevante eerdere conclusies van de Raad: RvdJ 2019/42, RvdJ 2019/37 en RvdJ 2011/38

CONCLUSIE

R.E. Van der Noordaa heeft journalistiek onzorgvuldig gehandeld.

De Raad doet de aanbeveling aan Van der Noordaa om deze conclusie integraal of in samenvatting te publiceren.

Zo vastgesteld door de Raad op 16 maart 2020 door mw. mr. A.E. van Montfrans, voorzitter, mw. mr. N.A.M. van Herten, M. Keppels, F.Th.H. Ruys en E.J. Schievink, leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. D.C. Koene, secretaris.