X / de hoofdredacteur van de Volkskrant

Conclusie van de Raad voor de Journalistiek
inzake de klacht van

X

tegen

de hoofdredacteur van de Volkskrant  

Mevrouw X te [woonplaats] (klaagster) heeft op 21 mei 2024 een klacht ingediend tegen de hoofdredacteur van de Volkskrant. Bij de beoordeling van de klacht is verder correspondentie van partijen van 12 juni 2024 en 4 september 2024 betrokken.

De klacht is behandeld op de zitting van de Raad van 18 oktober 2024. Klaagster is daar verschenen en heeft enkele stukken overgelegd. Namens de Volkskrant waren de heer N. Waarlo, journalist, mevrouw A. Kranenberg, adjunct-hoofdredacteur, en de heer J. Baars, senior jurist DPG Media, aanwezig.

DE FEITEN

Op 5 april 2024 heeft de Volkskrant een artikel van de hand van Waarlo gepubliceerd met de kop “Tijdens de Shell-zaak spreekt ook Milieu en Mens: wat wil de stichting uit klimaatsceptische hoek?”. De intro van het artikel luidt:
“Bij de geruchtmakende klimaatzaak tussen Milieudefensie en Shell is een vrijwel onbekende derde partij aangeschoven: Milieu en Mens. Wie zit er achter deze stichting uit klimaatsceptische hoek, die zich voor de rechter niet als klimaatsceptisch wil presenteren?”

Het artikel bevat onder meer de volgende passage:
“De oprichting van M&M [Milieu en Mens, RvdJ] in 2022 vond plaats nadat Luister was benaderd door wetenschapsjournalist Marcel Crok en jurist Lucas Bergkamp van de uitgesproken klimaatsceptische stichting Clintel, zegt Reedijk. Zouden ze samen ‘noodzakelijk tegengas’ kunnen bieden tegen ‘klimaatpolitiek via de rechter’, zoals Crok het op Linkedin verwoordde? Alleen werden de twee stichtingen het niet eens over de aanpak, schetst Reedijk. Waar Clintel de noodzaak van klimaatmaatregelen in de rechtszaal ter discussie wilde stellen, leek hem dit onhaalbaar. Inderdaad bepaalde de rechter afgelopen zomer dat Clintel zich niet in de zaak mocht mengen, mede omdat er tussen Shell en Milieudefensie ‘geen geschil bestaat over de stand van de wetenschap’. M&M mocht wel meedoen, als zelfbenoemd vertegenwoordiger van ‘bezorgde energiegebruikers’. En waar Shell zich expliciet wil ‘distantiëren van de anti-wetenschappelijke overtuigingen over klimaatverandering van Clintel’, staat het ‘neutraal’ tegenover M&M. ‘Het biedt ook een kans om verschillende standpunten en argumenten te horen in de klimaatzaak’, aldus een woordvoerder. Dit neemt niet weg dat ook betrokkenen bij Milieu en Mens grote vraagtekens plaatsen bij de ernst van de klimaatverandering en de rol van de mens. Zo zat secretaris [X] eerder in het bestuur van Clintel. Reedijk zei in een interview met het alternatieve YouTube-kanaal Blckbx te vinden ‘dat het klimaatcatastrofisme bijna psychotische vormen aanneemt’.”

Klaagster heeft op 22 oktober 2022 en 13 augustus 2023 onder meer de volgende berichten op X geplaatst:
“Middagje Naturalis. Ongelooflijk dat mensen serieus geloven dat je met windmolens invloed kunt uitoefenen op de klimaatontwikkeling op aarde. Morgen stoppen met die ondingen en iedere gelovige verplicht naar dit geweldige museum. #klimaathysterie.”
en:
“Alle mensen kunnen weten dat het klimaat al miljarden jaren autonoom verandert. Hoe komt het toch dat linkse mensen vinden dat met 100den miljarden het milieu vernietigd mag worden en het klimaat omgekocht kan worden om te doen wat zij willen?”

DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN

Klaagster stelt – kort samengevat – het volgende. Er is voorafgaand aan de publicatie geen contact geweest met haar. Zij wordt nu zonder toestemming genoemd en als bewijs gebruikt van de stelling dat betrokkenen bij Milieu en Mens grote vraagtekens plaatsen bij de ernst van klimaatverandering en de rol van de mens. Dit is onjuist en tendentieus; dit kan niet worden opgemaakt uit het enkele feit dat zij bestuurslid van Clintel is geweest. Zij heeft bij Clintel geen visie onderschreven en haar is daarover ook niets gevraagd. Zij zat op verzoek van een bekende in het bestuur, omdat er een volledig bestuur nodig was voor het voeren van een rechtszaak. Klaagster heeft alleen bij een paar vergaderingen notulen gemaakt en was binnen een jaar vertrokken. De Volkskrant maakt zich schuldig aan drogredenen door haar op basis van haar rol in het bestuur – zonder haar verder te spreken – te plaatsen in de klimaatsceptische hoek van Clintel. Ook uit haar berichten op X, die verder niet worden genoemd in het artikel, kan niet worden opgemaakt dat zij grote vraagtekens plaatst bij de ernst van klimaatverandering en de rol van de mens. Klaagster ontkent of betwist nergens dat het klimaat verandert en over de ernst en rol van de mens daarin laat zij zich evenmin uit. Wel heeft zij kritiek op de maatregelen die worden genomen om klimaatverandering tegen te gaan, omdat dit mensen financieel in de problemen brengt en de natuur beschadigt. Door dit gelijk te stellen aan klimaatontkenning en fascisme wordt per definitie elke afwijkende mening in een kwaad daglicht geplaatst. Klaagster heeft bezwaar tegen dit door haarzelf zo betitelde ‘sticker-journalisme’. De Volkskrant is uitgegaan van vooroordelen en had bij klaagster moeten informeren naar haar vertrek bij Clintel, aldus klaagster.

De Volkskrant stelt hier – eveneens kort samengevat – het volgende tegenover. Klaagster kon wel degelijk worden opgevoerd als voorbeeld dat ook andere betrokkenen bij Milieu en Mens dan voorzitter Reedijk grote vraagtekens plaatsen bij de ernst van klimaatverandering en de rol van de mens hierin. Het is onwaarschijnlijk dat klaagster in het bestuur van Clintel had plaatsgenomen als zij zich niet verwant voelde met het gedachtegoed van die organisatie. Daarnaast was de Volkskrant bij het schrijven van het artikel bekend met de openbare uitingen van klaagster op X over klimaatverandering en maatregelen hiertegen. Zo heeft zij het in berichten op X over de natuurlijke klimaatverandering uit het verleden en plaatst zij vraagtekens over de mogelijkheid om het klimaat met menselijke maatregelen te beïnvloeden.
Volgens de Volkskrant wordt klaagster in het artikel niet van iets onoorbaars beschuldigd. Er wordt enkel vermeld dat zij twijfels heeft over de ernst van klimaatverandering en hoe groot de rol van de mens daarin is. Klaagster wordt er niet van beschuldigd dat zij klimaatsceptisch of een klimaatontkenner is. Daarbij komt dat het artikel gaat over Milieu en Mens. Klaagster is slechts eenmalig, op een feitelijke manier en als voorbeeld, genoemd. Zij wordt ook niet geciteerd. Het was niet noodzakelijk om wederhoor bij haar toe te passen.
Volgens de Volkskrant heeft zij met het artikel voldaan aan alle vereisten, die vanuit het oogpunt van zorgvuldige journalistiek daaraan kunnen worden gesteld.

BEOORDELING VAN DE KLACHT

Klaagster wordt in de publicatie opgevoerd als voorbeeld van een betrokkene bij Milieu en Mens, die grote vraagtekens plaatst bij klimaatverandering en de rol van de mens. Volgens klaagster is dit onjuist en tendentieus en ten onrechte alleen gebaseerd op haar bestuursfunctie bij Clintel. Zij meent dat zij hierover gehoord had moeten worden.

Mede gelet op de – ter zitting gegeven – toelichting van klaagster over haar precieze betrokkenheid bij Clintel, had de Volkskrant wellicht genuanceerder kunnen berichten over klaagster. Er bestaat echter geen aanleiding voor de conclusie dat de passage waar klaagster tegen opkomt, een zodanig vertekend beeld geeft, dat deze kan worden aangemerkt als niet-waarheidsgetrouwe of tendentieuze berichtgeving.
Niet wordt gesteld dat klaagster klimaatsceptisch is of de visie van Clintel onderschrijft. Klaagster wordt beschreven als iemand die grote vraagtekens plaatst bij klimaatverandering en de rol van de mens hierin. Door op X – tegen de achtergrond van de (natuurlijke) klimaatontwikkelingen – de effectiviteit van klimaatmaatregelen en daarmee de invloed van de mens ter discussie te stellen, kan klaagster zo worden beschreven. Verder is feitelijk juist dat klaagster enige tijd deel uitmaakte van het bestuur van Clintel.

Het voorgaande in aanmerking genomen, is de Raad eveneens van oordeel dat klaagster in de betreffende passage objectief bezien niet wordt gediskwalificeerd. Er bestond voor de Volkskrant dan ook geen aanleiding haar te benaderen voor wederhoor.

Het voorgaande leidt ertoe dat de klacht ongegrond is.

Relevante punten uit de Leidraad: A., B.3 en C.
Relevante eerdere conclusies (onder meer): RvdJ 2024/22, RvdJ 2023/10 en RvdJ 2020/9

CONCLUSIE

De klacht is ongegrond.

Zo vastgesteld door de Raad op 11 december 2024 door mr. S. Djebali, voorzitter, drs. R. Duiven, J. Hoogenberg, M. ten Katen en E.J. Schievink, leden, in tegenwoordigheid van mr. D.C. Koene, secretaris, en mr. G.A. van de Sluis, plaatsvervangend secretaris.