X / de hoofdredacteur van Het Parool

Conclusie van de Raad voor de Journalistiek
inzake klacht van

X

tegen

de hoofdredacteur van Het Parool

De heer X (hierna: klager) heeft op 17 augustus 2020 een klacht ingediend tegen de hoofdredacteur van Het Parool. Bij de bespreking van de klacht is verder correspondentie van klager betrokken van 18 augustus 2020.

De hoofdredacteur van Het Parool heeft in het verleden herhaaldelijk aan de Raad bericht dat hij uit beginsel niet wenst mee te werken aan de procedure van de Raad. Bij het doorsturen van de klacht is daarom aan de hoofdredacteur meegedeeld dat indien hij niet binnen de termijn van drie weken inhoudelijk heeft geantwoord, dit als een stilzwijgende afwijzing wordt beschouwd. De hoofdredacteur van Het Parool heeft niet op de klacht bij de Raad gereageerd.

In artikel 9 lid 5 van het Reglement voor de werkwijze van de Raad is het volgende bepaald:
“Indien de klacht is ingediend tegen een medium dat of een journalist die zich uit beginsel niet verweert, ziet de Raad af van behandeling, tenzij de klacht volgens de Raad van algemene strekking of principieel belang is.”

Bij tussenbeslissing van 1 december 2020 (RvdJ 2020/40) heeft de Raad onder verwijzing naar artikel 9 lid 5 van het Reglement geconcludeerd dat de klacht van algemene strekking en principieel belang is, en daarom inhoudelijk zal worden behandeld. De Raad heeft daartoe het volgende overwogen:
“De klacht gaat over het recht op vergetelheid. De Raad constateert dat hierover in de Leidraad een algemeen uitgangspunt is opgenomen, dat tot nog toe niet verder is uitgewerkt in zijn conclusies.
De Raad acht het nu voor (potentiële) klagers, de mediasector en zijn eigen werkwijze van belang dat het toetsingskader voor klachten als de onderhavige wordt verfijnd.
Gelet op het voorgaande is de Raad van oordeel dat de strekking van de klacht het belang van klager in zodanige mate overstijgt dat sprake is van een algemene strekking. Ook heeft de klacht betrekking op elementen van het journalistieke proces waarover de Raad zich meer specifiek wenst uit te laten, zodat de klacht van principieel belang is.”

De klacht is vervolgens inhoudelijk behandeld op de zitting van de Raad van 29 januari 2021.

DE FEITEN

Op 3 juni 2017 verscheen op de website van Het Parool een artikel met de kop “‘Thierry Baudet is precies wat Nederland nodig heeft’”. De intro van het artikel luidt:
“Op Strandzuid in Amsterdam-Zuid beleeft de jongerenpartij van Thierry Baudet’s Forum voor Democratie de kick-off.”
Het artikel bevat onder meer de volgende passages:
“’[X] (22), rechtenstudent uit […], heeft gestemd op de partij. Samen met een vriend is hij afgereisd voor een dag in de zon op het strand – maar dan in de stad en met een politiek smaakje. “We zijn fans van het eerste uur. En het is voor ons allemaal begonnen bij Thierry. Hij is precies wat Nederland nodig heeft, en snel.””
en:
“Volgens [X] staat het aantal jongeren dat is gekomen en hun uitdossing voor ‘hoe goed geïnformeerd de mensen vandaag zijn.’”

Op 3 augustus 2020 heeft klager zich tot Het Parool gewend en verzocht zijn achternaam en woonplaats te verwijderen, waarbij hij zich beroept op het recht op vergetelheid.

Daarop heeft de heer R. van Leeuwen, chef digitaal van Het Parool, op 11 augustus 2020 geantwoord als volgt:
“Wij verwijderen nooit artikelen of delen van artikelen van onze website, dus ik kan niet voldoen aan uw verzoek.”

HET STANDPUNT VAN KLAGER

Klager stelt – samengevat – het volgende. Klager is ontevreden met de reactie van Het Parool op zijn klacht en de weigering om zijn persoonsgegevens te verwijderen. Zijn politieke opvattingen zijn samen met zijn volledige naam, woonplaats en studie in het artikel genoemd. In zijn dagelijks leven ondervindt hij na jaren nog steeds nadeel hiervan, omdat klanten deze informatie online kunnen vinden. De vermelding van zijn achternaam en woonplaats is overbodig voor het journalistieke doeleinde van de publicatie. Klager wijst in dit verband op de Algemene verordening gegevensbescherming (hierna: AVG) en de Uitvoeringswet AVG.

BEOORDELING VAN DE KLACHT

De Raad stelt voorop dat wanneer journalisten het verzoek krijgen om online toegankelijke publicaties (tekst, beeld en/of geluid) te anonimiseren dan wel te verwijderen, zij slechts in uitzonderlijke gevallen het publieke belang van zo volledig mogelijk, betrouwbare archieven laten wijken voor de particuliere belangen van degenen die hierom verzoekt.

De Raad acht het opportuun om een toetsingskader te formuleren aan de hand waarvan kan worden bepaald of sprake is van een uitzonderlijk geval als hiervoor bedoeld. Criteria die de Raad in dit geval relevant acht zijn:

• Gevolgen: hoe aantoonbaar ernstig zijn de gevolgen van de vermelding van de persoonsgegevens? Of hoe ernstig kunnen ze zijn?
• Leeftijd: was klager op moment van publicatie minderjarig?
• Publiek belang: is de beschikbaarheid van de volledige informatie in het publieke belang?
• Opinie: is sprake van een duidelijk opiniërende kwalificatie aan het adres van klager of veeleer van een feitelijke vaststelling door de journalist?[1]

Van een uitzonderlijk geval is niet gebleken. Het artikel behelst een feitelijk sfeerverslag van een bijeenkomst van de jongerenpartij van Forum voor Democratie, waarbij klager aanwezig was. Klager, die op dat moment meerderjarig was, wordt niet in verband gebracht met onoorbare praktijken. Het artikel bevat geen diskwalificaties aan zijn adres en ook overigens is niet gebleken dat de vermelding van zijn persoonsgegevens ernstige gevolgen voor hem heeft (gehad). Dat klager – naar hij stelt – in het dagelijks leven nog steeds nadeel ondervindt van de publicatie omdat klanten online deze informatie over zijn politieke opvattingen kunnen vinden, weegt in dit geval niet op tegen het publieke belang dat Het Parool moet afwegen.
Het Parool heeft dan ook journalistiek zorgvuldig gehandeld door de persoonsgegevens van klager niet te verwijderen. In dit verband merkt de Raad nog op dat hij journalistieke uitingen niet toetst aan wettelijke regels zoals de AVG.

Klachtafhandeling
De Raad beoordeelt dit aspect ambtshalve in het licht van een zorgvuldige behandeling die verzoeken als deze verdienen. De beoordeling van verzoeken om anonimisering of verwijdering van publicaties vraagt een andere klachtafhandeling dan de wijze waarop dat in dit geval is gebeurd. De beslissing van de (hoofd)redactie inzake de klacht moet blijk geven van een belangenafweging waarbij het publieke belang wordt afgewogen tegenover het particuliere belang van verzoeker. Het Parool had dan ook niet mogen volstaan met de enkele mededeling dat hij ‘nooit (delen van) een artikel van zijn website verwijdert’. De hoofdredacteur had aan klager inzichtelijk moeten maken welke belangenafweging aan zijn besluit ten grondslag lag en heeft dat ten onrechte niet gedaan.
Overigens geldt als algemene regel dat (hoofd)redacties als eerste lijn fungeren in de afhandeling van klachten. Klagers zijn verplicht hun bezwaren eerst aan het betrokken medium voor te leggen. Achtergrond van deze regel is dat – in het kader van een goede zelfregulering door de media – partijen eerst samen overleg voeren om te bezien of zij tot een minnelijke oplossing van het probleem kunnen komen. De beslissing geeft er geen blijk van dat deze regel is nageleefd.
Ten aanzien van de afhandeling van de klacht heeft Het Parool dan ook journalistiek onzorgvuldig gehandeld.

Relevant punt uit de Leidraad van de Raad: D.
Relevante eerdere conclusie van de Raad: RvdJ 2016/42

CONCLUSIE

Voor zover de klacht is gericht tegen de weigering om de persoonsgegevens van klager te verwijderen heeft Het Parool journalistiek zorgvuldig gehandeld. Ten aanzien van de afhandeling van de klacht was de handelwijze van Het Parool journalistiek onzorgvuldig.

De Raad doet de aanbeveling aan Het Parool om deze conclusie integraal of in samenvatting te publiceren.

Zo vastgesteld door de Raad op 6 april 2021 door mr. J.J. van Eck, voorzitter, L.A.M.M. Donders, mw. drs. E.M.H. Lemaier, F.Th.H. Ruys en mw. M. Stenneke, leden, in tegenwoordigheid van mw. mr. D.C. Koene, secretaris, en mr. G. Kamminga, plaatsvervangend secretaris.

[1] Naar verwachting zal binnenkort een uitgebreid toetsingskader met bijbehorende criteria worden gepubliceerd.