X / de hoofdredacteur van Rewind (HUMAN)

Conclusie van de Raad voor de Journalistiek 

inzake de klacht van  

X 

tegen 

de hoofdredacteur van Rewind (HUMAN)  

De heer X te [woonplaats] (klager) heeft op 6 en 10 december 2024 klachten ingediend tegen de hoofdredacteur van Rewind (HUMAN), die de Raad heeft samengevoegd en als een klacht heeft behandeld. Vervolgens heeft klager op 18 en 20 december 2024 zijn klacht aangevuld. HUMAN heeft in eerste instantie op 28 januari 2025 op de klacht gereageerd en na verzoek van de secretaris het verweerschrift ingekort ingediend op 29 januari 2025. Bij de beoordeling van de klacht is verder correspondentie van klager betrokken van 30 januari 2025.    

De klacht is behandeld op de zitting van de Raad van 7 februari 2025. Klager is daar niet verschenen. Namens HUMAN waren de heren A. Polat, hoofdredacteur, W. Pottjewijd, journalist, en F. Stoové, hoofd Juridische Zaken VPRO-HUMAN, aanwezig. Pottjewijd heeft het standpunt van Human toegelicht aan de hand van een notitie. 

DE FEITEN 

Op 5 december 2024 heeft Rewind (HUMAN) een aflevering van de serie “‘Qu’est-ce que Cestmocro’” online geplaatst, waarin klager en zijn onderneming zijn besproken. Daarin was in een shot een volledig uittreksel uit het Handelsregister te zien, met vermelding van het adres van de onderneming van klager, zijn volledige naam en zijn geboortedatum. Dit uittreksel is verder onleesbaar gemaakt.   

HUMAN heeft de aflevering op 6 december 2024 verwijderd en opnieuw geplaatst nadat het uittreksel in het bewuste shot alsnog onleesbaar was gemaakt. Voor de kijkers is hierbij een toelichting geplaatst. Polat heeft klager over de fout en het herstel geïnformeerd en heeft hem zijn excuses aangeboden.  

Het bestuur van HUMAN heeft die excuses op 10 december 2024 herhaald en heeft zowel toen als op 13 december 2024 een toelichting gegeven op de gang van zaken en klager een aanbod gedaan voor een persoonlijk gesprek.  

Tot slot heeft Stoové op 9 januari 2025 het volgende aan klager laten weten: 

“De redactie heeft zowel bij mij als richting de Ombudsman [RvdJ: van de NPO] het volgende aangegeven: “We trekken ons dit aan als redactie. Ons journalistieke onderzoek is deugdelijk geweest, daar doet deze fout niets aan af. Wel hebben we meteen maatregelen genomen om zo’n fout in de toekomst te voorkomen. Wanneer we in de toekomst video’s plaatsen met dergelijk journalistiek onderzoek, maken we vanaf nu van tevoren een checklist met dit soort punten erop, dat we er extra op letten dat documenten waar nodig gelakt zijn. Ook wijzen we een researcher aan die een dubbelcheck doet op dit soort gevoeligheden tijdens de viewing van de verschillende edits.” 

Ik zie derhalve bij de redactie dat er stappen zijn gezet naar aanleiding van uw klacht en er maatregelen zijn getroffen en zal deze maatregelen monitoren.”   

DE STANDPUNTEN VAN PARTIJEN 

Klager stelt – kort samengevat – het volgende. In de aflevering was gedurende zestien uren een uittreksel uit het Handelsregister zichtbaar, met vermelding van zijn persoonsgegevens.  Hij meent dat zijn privacy hierdoor ernstig is geschonden en dat sprake is van doxing. Daarnaast vindt klager dat de aflevering onzorgvuldig tot stand is gekomen, omdat Pottjewijd hem heeft benaderd, terwijl hij geen contact meer wilde. Bovendien heeft Pottjewijd zijn nummer gedeeld met een collega en contact opgenomen met anderen in de omgeving van klager. Tot slot vindt klager dat de redactie onvoldoende verantwoordelijkheid heeft genomen voor de fout; de aanpassing van de aflevering is daarvoor onvoldoende. 

HUMAN stelt daar – eveneens samengevat – het volgende tegenover. Er is sprake van een ongelukkige fout. De achternaam van klager is bewust niet genoemd en bij het inzoomen op het uittreksel uit het Handelsregister zijn het bedrijfsadres, de achternaam en de geboortedatum van klager onleesbaar gemaakt. In het eerste korte shot (van een seconde) zijn deze gegevens wel te lezen. Dit was onbewust en zeker niet de intentie. De redactie heeft veel openbare bronnen geraadpleegd, zoals het register van de Kamer van Koophandel. De NPO Ombudsman heeft zich daarover in haar reactie aan klager ook uitgebreid uitgelaten. Hoewel het volgens de Ombudsman is toegestaan om openbare (bedrijfs)gegevens uit een uittreksel uit het Handelsregister te delen, heeft HUMAN extra zorgvuldig willen zijn (meer dan noodzakelijk). Het was de bedoeling om de persoonsgegevens van klager niet te tonen, ook omdat dat weinig meerwaarde had. De redacteur heeft deze fout zo snel mogelijk hersteld, nadat hij hiervan – midden in de nacht – door klager op de hoogte werd gesteld. De redactie heeft vervolgens excuses aangeboden, die door de directie zijn herhaald. Ook Stoové, functionaris gegevensbescherming, heeft op de klacht gereageerd en duidelijk gemaakt welke maatregelen zijn getroffen om dit soort fouten in de toekomst zo goed mogelijk te voorkomen. Volgens HUMAN heeft zij hiermee voldoende gedaan om de fout te herstellen.  

Tot slot is geen sprake van ongepast gedrag van Pottjewijd. Hij heeft contact opgenomen met personen in de omgeving van klager omdat hij bezig was met onderzoek naar de persoon die achter Cestmocro zit. Daarbij heeft hij altijd met een open vizier gewerkt. Bij zijn onderzoek heeft hij gehoor gegeven aan het eerste verzoek van klager om geen contact meer op te nemen. Pas toen hij over nieuwe informatie beschikte, heeft hij weer contact opgenomen voor wederhoor. Tussendoor heeft hij geen contact met klager gezocht. Omdat hij geen reactie kreeg en er een kans bestond dat hij was geblokkeerd, heeft hij vervolgens een collega gevraagd om contact met klager op te nemen en wederhoor te plegen. Pottjewijd heeft het telefoonnummer van klager dus niet verder verspreid of gedeeld, dan voor het toepassen van wederhoor nodig was.  

BEOORDELING VAN DE KLACHT  

De Raad stelt voorop dat hij journalistieke uitingen niet toetst aan wettelijke regels zoals het Wetboek van Strafrecht. Hij laat zich dan ook niet uit over de vraag of sprake is van het strafbaar gestelde ‘doxing’ (het verzamelen of delen van persoonsgegevens om iemand te intimideren).  

De Raad stelt voorop dat in een publicatie de privacy van personen niet verder mag worden aangetast dan in het kader van de berichtgeving redelijkerwijs noodzakelijk is. Een inbreuk op de privacy is onzorgvuldig wanneer deze niet in redelijke verhouding staat tot het maatschappelijk belang van de publicatie. 

De registers van de Kamer van Koophandel zijn openbaar en voor iedereen toegankelijk.  

Het publiceren van dergelijke openbaar te verkrijgen gegevens vormt in het algemeen geen ontoelaatbare inbreuk op de privacy. Gezien de strekking van de aflevering, waarbij zowel klager als zijn onderneming een rol spelen in het onderzoek naar de persoon achter Cestmocro, was het tonen van de openbaar te verkrijgen gegevens uit het handelsregister journalistiek relevant en niet ontoelaatbaar. Van een disproportionele schending van de privacy van klager is daarom geen sprake. 

HUMAN heeft extra zorgvuldig willen zijn door de gegevens uit het Handelsregister onleesbaar te maken. Dat is niet gelukt. HUMAN heeft dit echter zo snel en passend mogelijk hersteld door, na daarop door klager te zijn gewezen, de aflevering te verwijderen en pas te herplaatsen nadat de gegevens alsnog onleesbaar waren gemaakt. Hierover heeft zij de kijkers ook voorgelicht. Zij heeft verder haar excuses aangeboden, haar werkwijze verbeterd en herhaaldelijk een aanbod gedaan aan klager voor een persoonlijk gesprek. HUMAN heeft hiermee serieus en inhoudelijk op de klacht gereageerd, en haar verantwoordelijkheid genomen. 

Tot slot is niet gebleken dat Pottjewijd journalistiek onzorgvuldig te werk is gegaan. Hij heeft contact opgenomen met personen in de omgeving van klager omdat dit voor zijn onderzoek nodig was. Uit de door klager overgelegde stukken blijkt niet dat hij langdurig is lastiggevallen door Pottjewijd. Door opnieuw contact op te nemen met klager en zijn collega zekerheidshalve hiertoe nog een poging te laten doen, heeft Pottjewijd zich juist ingespannen om klager gebruik te kunnen laten maken van zijn recht op wederhoor.   

Hiermee heeft Pottjewijd op een journalistiek gebruikelijke en toelaatbare wijze gehandeld.  

Het voorgaande leidt ertoe dat de klacht ongegrond is. 

Relevante punten uit de Leidraad: B.1, C.1 en D. 

Relevante eerdere conclusies (onder meer): RvdJ 2024/17, RvdJ 2024/12, RvdJ 2002/51 en RvdJ 2000/46